Kaatsheuvel in de 20'e Eeuw
De jaren '20, (1921-1925)
1921 - Er onstaat een grote brand op de Loonsendijk. Door gebrek aan water branden er 15 huizen in een keer af. Er lag in die tijd nog geen waterleiding en het bluswater moest gepompt worden vanuit de Heistraat in Sprang-Capelle. Door deze lange afstand was de druk veel te laag en de huizen gingen dan ook reddeloos verloren.
1925 - In vergelijking met 1924 is het elektriciteitsverbruik bijna verdubbeld tot 62.836 kWh. De licht-elektriciteitskabel is echter veel te licht en dat veroorzaakt storingen. De gemeente wil een zwaardere kabel en dan nog wel ondergronds laten aanleggen, vooral omdat het aantal aansluitingen toeneemt. Nu zijn er 331 huizen op het lichtnet aangesloten en 75 bedrijven hebben een krachtstroomaansluiting. Verder wordt dit jaar de heer J. Boelen tot monteur van het gemeentelijk elektriciteitsbedrijf benoemd.
Goddank is dit jaar ook de aansluiting op de waterleiding tot stand gekomen. Na hard werken door de West-Brabantse Waterleidingmaatschappij zijn er nu 639 huizen op de waterleiding aangesloten.
De gemeente doet een poging bij de "Mij. Hollandschen Buurtspoorwegen" om de tram die van Waalwijk naar Tilburg rijdt, ook door de kom van het dorp te krijgen.
De "Gascommissie" die de gemeentelijke gasfabriek beheert, heeft een stofzuiger aangeschaft. Iedere huisvrouw kan kennismaken met het nieuwtje en de stofzuiger tegen een billijke prijs huren. Het was bedoeld als lokkertje, om later het elektriciteitsverbruik groter te krijgen.
De vorig jaar afgebrande schoenfabriek van Jan Snoeren wordt heropgebouwd op een groot stuk terrein achter villa Ottilie aan de Gasthuisstraat.
De jaren '30, (1934-1938)
1934 - De IJsbaan werd op 27 januari 1934 feestelijk geopend. Ook werd er een ijsclub opgericht. Die eerste winter stonden er al ruim 4000 schaatsers op het ijs.
De aanleg van de ijsbaan startte in 1933 onder aansturing van de Nederlandsche Heidemaatschappij. Graafmachines bestonden al, maar om de werknemers bezig te houden, mocht het graafwerk niet te snel klaar zijn. Al het zand moest met de schop worden afgegraven en met kruiwagens worden afgevoerd.
Hiernaast het krantenartikel over de opening. Bron: Heemkundekring Ketsheuvel.
Een flinke voorjaarsstorm brengt grote schade toe. Van de huizen in de Telefoonstraat zijn veelal de pannen afgewaaid en in de Berndijk stortte van een boerderij een groot stuk muur in.
Jos Reijnen gaat tegenover het gemeentehuis een benzinepomp plaatsen die afkomstig is van "Continental Petroleum Mij.".
De officiële opening van het patronaat geschiedt op 24 mei. Elke zondagmiddag kunnen daar jongens terecht om te kaarten, biljarten enzovoorts. Er hebben zich al 60 jongens aangemeld. Het geheel staat onder leiding van kapelaan van Kemenade.
Op d'n Horst woedt een flinke brand. Het huis dat bewoond wordt door J. Kemmeren en de weduwe Van Laarhoven, brandt geheel af. Het huis was eigendom van mejuffrouw Anna Verhiel. Ook brandt de boerderij van G. Klijn op de Gasthuisstraat uit.
Arnold Vermeer uit 't Hoekje krijgt van de gemeente vergunning om 's zomers nabij de Roestelberg bier en frisdranken te verkopen.
De nieuwe kiosk pronkt op het marktplein, het gevaarte is ontworpen door Tirion en de gelden ervoor werden ingezameld door een speciaal fonds dat door Kaatsheuvels Belang werd beheerd. De kiosk kostte 2025 gulden. Kaatsheuvels Belang had echter maar 1837 gulden in kas toen het ding klaar was. Men zal dus met het fonds nog even door moeten werken. Alle muziekverenigingen uit de gemeente concerteren op de kiosk.
1935 - Bij schoenfabriek Emza, dus bij Tinus Zacht in de Hoofdstraat, zijn nieuwe lampen aangebracht. Deze nieuwe vinding van Philips bestaat uit een lamp met kwikdamp. Het begint al aardig op daglicht te lijken.
Op d'n Horst brandt de werkplaats van rijwielhersteller Emmers geheel uit.
Een brutale rakker pikte de fiets van gemeente-opzichter Tirion mee. Het rijwiel stond notabene voor het politiebureau in de Hoofdstraat geparkeerd. Een dag later is de fiets bij schoenfabriek Emza teruggevonden.
Magazijn "de Zon" van A. Frederiks maakt bekend dat in hun zaak een demonstratie van corsetten gegeven wordt. Er mogen alleen vrouwen komen kijken.
Er is een flinke winterstorm geweest. Er sneuvelden vele telefoonpalen, er zijn ook enkele hooischelven weggeblazen en in de Mgr. Völkerstraat en Leo XIII-straat vlogen er vele pannen van de daken.
In d'n Berndijk werden twee fietsers zonder reden mishandeld door enkele opgeschoten jongelui.
De 250 medewerkers van schoenfabriek Emza houden in het patronaat een protestvergadering. De directie wil de lonen gaan verlagen. Het personeel stelt een staking in het vooruitzicht. Er is door veel instanties bemiddeld in het arbeidsconflict en de arbeiders krijgen nu een zodanig arbeidscontract dat zowel zij als de directie tevreden zijn. De schoenmakers krijgen ondermeer drie dagen vakantie met behoud van loon.
Er werd een moordaanslag op het meisje Johanna van den Boom gepleegd. Het meisje had de verkering verbroken en de verliefde jongeman loste een revolverschot. Overigens was de wond niet dodelijk gebleken. De dader krijgt uiteindelijk 4 jaar gevangenisstraf.
Er dreigt ontslag voor 300 schoenmakers van de fabrieken Pehave, Van Nieuwstadt en de Horizon. Deze mensen zouden dan in een 50% regeling komen te vallen. Zodra de fabrikanten weer volop werk zullen hebben zouden de knechts weer aangenomen worden.
Zowel bij schoenfabriek Emza als bij schoenfabriek Pehave gaat men een zogenaamde "Sprinkel" brandblusinstallatie monteren. Dat houdt in dat bij een bepaalde hoge temperatuur, automatisch om te beginnen 50.000 liter water, door openingen in buizen, in de warme ruimte gespoten wordt.
In onze gemeente werden mensen verplicht tewerkgesteld in Duitsland. Deze maatregel, bedacht door de Nederlandse regering, had tot doel de lasten van de overheid te verminderen. De mensen die weigerden om te gaan werden gestraft d.m.v het stopzetten van de toch al schamele uitkering. Het wrange van dit alles was dat deze mensen ook ingezet werden in de oorlogsindustrie en dat verschillende van de toenmalige arbeidsbureaux een actief beleid in deze voerden.
1938 - In de gemeente Loon op Zand werden de eerste parkeerverboden uitgevaardigd en alle nodige verkeersborden geplaatst. Deze parkeerverboden golden voor de hele Peperstraat, Schoolstraat, de Kerkstraat in Loon op Zand, vervolgens de noordzijde van de Kruisstraat, de Hoofdstraat, Verlengde Hoofdstraat, Gasthuisstraat, Tramlaan en Mgr. Völkerstraat. Verder de westzijde van de Marktstraat, de oostzijde van Leo XIII straat en de noordzijde van de Bergstraat in Loon op Zand.
Door de mensen van de werkverschaffing werden verschillende werkzaamheden aan de wegen uitgevoerd. De verbindingsweg tussen het Wilhelminaplein en Vaartstraat werd bestraat. In de volksmond heette het daar "d'n Omdraaier ofwel 't Stiggeske". Ook werd de Dreefseweg, een zandweg, flink verhard en kwam er zelfs een fietspad langs te liggen.
De schoenfabriek van de Firma D. Glaudi, in de Marktstraat, brandde geheel af. De fabriek was over de gehele lengte van veertig meter een prooi van de vlammen geworden; alleen de administratie kon worden gered. De schade bedroeg zeker 70.000 gulden en zijn er bovendien minstens 70 arbeiders werkloos geworden.
Uiteindelijk is er dan toch antwoord gekomen vanuit Den Haag op het verzoek van de gemeenteraad om het loon voor de mensen in de Werkverschaffing te mogen verhogen. Het basisloon gaat omhoog van 25 naar 26 cent. Het is niet veel maar alle beetjes helpen.
Er heerst veel mond- en klauwzeer onder het vee. Er zijn al verschillende beesten aan de ziekte bezweken. De kantonrechter veroordeelde een Ketsheuvelse landbouwer tot 20 gulden boete omdat hij een geval van mond- en klauwzeer bij een van zijn koeien niet had aangegeven.
De Ambulante Dienst uit Tilburg bekeurde hier op de Ketsheuvel veel mensen die op een fiets reden zonder rijwielplaatje. Daar waren veel schooljongens bij. De jongens moesten 2 kwartjes boete betalen.
Op de Driestapelenstoel werd een fiets gestolen. De politie achterhaalde de fiets in de Brandsesteeg. De dader werd op transport gesteld naar Breda.
In Loon was enkele maanden geleden een fiets gestolen. De dader bleek iemand uit Helmond te zijn en hij werd veroordeeld tot acht maanden gevangenisstraf.
De kantonrechter veroordeelde Jonkheer Verheijen uit Loon tot 8 gulden boete wegens "lopen over verboden grond".
Een triest verhaal speelt zich af op d'n Horst. Daar is een onbewoonbare woning boven de hoofden van de bewoners afgebroken. De bouwvallige woning stond achter café van Berkel. Zonder pardon kwam de schamele huisraad op straat te staan. De bewoners hebben die nacht buiten gebivakkeerd.
In november is de IJsbaan weer opengesteld, het ijs ligt er prachtig bij.
De Oorlogsjaren, (1940-1945)
Een Duitse soldaat voor de Theresiaschool aan de Gasthuisstraat.
1940 - Tijdens een hevig onweer is een paal van de radiodistributie totaal versplinterd door de bliksem. Kaatsheuvel zat toen enkele uren zonder stroom. In november van hetzelfde jaar woedde er een vreselijke westerstorm. Er was een enorme schade aan honderden woningen, fabrieken, scholen en kerken. Er werd gezegd dat er meer dan 300 woningen waren beschadigd. Van het missiehuis "St. Antonius" op de Kruisstraat waren zowat alle ruiten gesneuveld. Ook was het kruisbeeld dat boven de ingang hing naar beneden gevallen. Bij de winkel van "Au bon Marché" in de Hoofdstraat tegenover de kerk, sneuvelden de grote etalageruiten en dientengevolge ook de inhoud van de etalages. Er waren duizenden pannen van gemeentewoningen gewaaid, zinken goten lagen op de grond en ontwortelde bomen lagen overal op straat. Dit alles bij elkaar gaf een triest beeld.
Op vrijdagmiddag 10 mei werd de provinciale weg van Kaatsheuvel naar Loon op Zand, nabij café de Steenbakker, gebombardeerd. Op dat moment stond de weg vol met militaire voertuigen van het Nederlandse leger. De militairen waren in colonnes op weg naar de Vesting Holland. Er waren, zoals werd medegedeeld, zes Nederlandse militairen en een officier gesneuveld, maar ook twee Kaatsheuvelse schooljongens werden dodelijk getroffen. De woningen aan d'n Horst liepen grote schade op; er stonden veel uitgebrande auto's en vrachtauto's op de weg.
Oorlogsgraven in Kaatsheuvel, ca. november 1944.
1945 - Het is een strenge winter met veel vorst en er wordt dan ook flink geschaatst op de IJsbaan.
De raketten of V-1's komen dagelijks overvliegen op weg naar de havenstad Antwerpen of naar Engeland. Daarom wordt de luchtbeschermings-observatiepost in het torentje van het oude raadhuis permanent door twee personen bemand. In de derde week van januari zijn er hevige gevechten aan het Oude Maasje tussen de Duitsers enerzijds en de Polen en Canadezen anderzijds.
De algehele bevrijding van Nederland wordt vanaf 5 mei uitbundig gevierd. Een kwartier na het bericht van de capitulatie der Duitse troepen trok harmonie Apollo door de Ketsheuvelse straten. De schoenfabrikanten, die de laatste maanden weer aan het produceren waren, hebben hun personeel een volle week vrij gegeven. Elke avond is er Bal Champetre op de Markt en er spelen telkens andere orkestjes of bands. Tijdens een fakkeloptocht worden poppen, die op Hitler en Goering lijken, meegedragen en tenslotte op een weiland in de Julianastraat verbrand. Langzaam maar zeker komt het normale leven weer op gang.
In de lente vielen er veel gewonden onder de kinderen die met munitie speelden. Het meeste oorlogstuig werd gevonden in het vroegere munitiekamp MASt. Ook in juni raakten er weer verschillende kinderen gewond.
De boeren hebben veel last van de Coloradokever die zich tegoed doet aan de aardappelen op het land. Vanuit Amerika is echter een goed bestrijdingsmiddel aangevoerd.
De ontploffingen bij de M.A.St. gedurende Dolle Dinsdag.
De rookpluimen waren tot in de wijde omgeving te zien.
Begin juli kwamen 100 Haagse kinderen naar Kaatsheuvel om aan te sterken. Zij verbleven ongeveer drie maanden in pleeggezinnen. Onder deze kinderen bevonden zich ook Liesbeth en Agnes Hol. Zij werden ondergebracht bij het gezin de Nijs-van Riel in de Sprangsestraat. In september vertrokken de kinderen, in twee volle bussen, weer naar hun woonplaats.
In het najaar worden er in de gemeente dertig noodwoningen gebouwd. Ze zijn voorzien van rieten daken. Een deel van deze huizen stond langs de oude provinciale weg ter hoogte van het huidige Eftelinghotel.
Er heerst scabies in de gemeente. Populair heet deze kriebelziekte "broodschurft". De schurft komt voor in gezinnen van allerlei rang en stand. De lijders aan scabies worden door de Tilburgse GGD elke week behandeld.
Pierre van Boxtel
Het verhaal van de Ketsheuvelse Engelandvaarder en oorlogsvlieger Pierre van Boxtel.
Vader van zoon Van Es
We bieden een scala aan gespecialiseerde diensten die zijn afgestemd op jouw individuele behoeften.
Dagboek over de Bevrijding
We bieden een scala aan gespecialiseerde diensten die zijn afgestemd op jouw individuele behoeften.
Na 10 jaar nog slachtoffers...
We bieden een scala aan gespecialiseerde diensten die zijn afgestemd op jouw individuele behoeften.
De naoorlogse jaren, (1947- heden)
1947 - Het Bijzondere Gerechtshof in Den Bosch behandelde de zaak tegen een Kaatsheuvelse winkelbediende. Hij nam in 1944 in Schalkhaar dienst bij het Polizei Freiwilliger Bataljon Niederlande. Hij was al sinds 1942 lid van de NSB en de WA. Hij hielp mee met het arresteren van onderduikers en zwarthandelaren. De verdachte nam verder deel aan razzia's in Rotterdam en Zwolle. De verdachte beschouwde Duitsland niet als vijand en dacht op het goede paard te hebben gewed. De eis was 8 jaar met aftrek van voorarrest.
Met de aanstaande kermis staan er op de Ketsheuvel de volgende attracties: 3 kijktenten, jeepcarrousel, luchtschommel, hangpaardjesmolen, gebakkraam, Kop van Jut, fruitkraam, O-boot en autoscooter, Monte Carlo, nougatkraam, draaimolen, theater Ophof, zweefmolen, 2 bumperspelen, steile wand, lachspiegel, poffertjeskraam, Daphne Diana, fototent, kinderbabysport, grabbelton, suikerspin en 2 ijswagens.
De bewoners van het Loonsch Hoekje hebben een brief naar de gemeente Waalwijk geschreven. Ze willen voortaan bij die gemeente horen. Er wonen thans in het Loonsch Hoekje 238 personen. De gronden zijn voor het grootste gedeelte eigendom van Waalwijkse mensen. Van de 58 daar wonende arbeiders werken er 48 in Waalwijk en maar 10 in onze gemeente. De 44 ondertekenaars stellen dan ook, dat het toerisme daarmee bevorderd kan worden naar de Roestelberg en Loonsche Duinen. En alle Waalwijkse openbare diensten en kerken liggen nu eenmaal beter gesitueerd dan die op Kaatsheuvel. Over deze zaak zijn er vele stukken terug te vinden in de archieven, maar tot op heden is het Loonsch Hoekje nog steeds een deel van de gemeente Loon op Zand gebleven.
Het kasteel van Loon op Zand wordt gerestaureerd. Het was door oorlogshandelingen in 1944 zwaar beschadigd.
De kiosk op de Markt is gesloopt, zonde eigenlijk. Als alles meezit worden er in Kaatsheuvel aan de Tramlaan 24 nieuwe woningen gebouwd, in de Leostraat 8 en aan de Dongenscheweg 2. Het militaire kerkhof in Loon, waar thans nog ruim honderd, meestal Duitse soldaten begraven liggen, gaat binnenkort verdwijnen.
Het beschadigde witte kasteel in Loon op Zand, 1944.
Het zal niet lang meer duren of de Moer, wijk Zandschel en wijk Berndijk zullen door de PNEM geëlectrificeerd worden. In de nabije toekomst moet het Loonsch Hoekje, de Sprangsestraat en de Finantiën in Loon nog aangesloten worden.
Hieronder een ingezonden brief over de toestand in Kaatsheuvel begin 1900, deze brief stond in de Echo van het Zuiden, een regionale krant uit die tijd.
Gelieve het volgende te plaatsen in Uw veelgelezen blad, het is naar aanleiding van de vechtpartij welke alhier j.l. Zondag voorviel in het 2e Straatje, dat ik deze regels wil schrijven.
Met verontrusting en tevens medelijden wordt men vervuld wanneer men de brave rustige burgers van de Baan, een buurt grenzend aan het 2e Straatje, hoort verhalen en klagen, wat onrust en last zij hebben te verduren, vooral des Zondags, tot laat in den nacht, van troepjes vlegels, welke heel of halfdronken die buurt onveilig maken. En het is dan ook broodnodig dat het hoofd der Gemeente met ons ijverig politiekorps samenwerkt om hieraan een einde te maken. Want zij alleen zijn hiertoe in staat.
Passeert men vooral Zondagnamiddag tot 's nachts 12, 1 uur deze buurt, dan treft men soms vier, vijf, zes groepjes aan, liggend in de wei of sloot, voorzien van een flesch jenever. Is die flesch leeg, dan biedt een klein kroegje aldaar ruimschoots gelegenheid om die te laten vullen, al is het ook middernacht. Men begint te zingen en te razen en somtijds te vechten. Want ook de vechtpartij van j.l. Zondag in het Straatje, was begonnen met jenever die door een troepje, op de Baan liggende was opgedronken en 's nachts met een vechtpartij eindigde. Men laat niemand ongemoeid passeeren. Men gaat tenslotte bij de bewoners in huis en vraagt om boterhammen, drinken, tabak of geld. Men sart en dreigt de menschen wanneer aan het verzoek niet wordt voldaan. Zoals ik reeds zeide, verblijft men daar tot 's nachts een, twee uur, en belet de menschen om zich ter ruste te begeven, uit vrees voor de baldadigheden.
Als bewijs hiervoor wil ik nog even verhalen hetgeen mij buurtbewoners vertelden. Een landbouwer op de Baan had voor 14 dagen een vet kalf verkocht. Hij zou het in de nacht van zondag op maandag (30 juni, op 1 juli) aan de boot te Drongelen afleveren, volgens afspraak. Doch hij durfde zich niet van huis begeven, en de vrouw alleen thuis te laten uit vrees voor de vlegels die als spoken rondom het huis zwierven. En hij moet zijn verkocht kalf thuis houden. Een der vele staaltjes van wat de menschen daar te verduren hebben.
Ik vraag het ieder weldenkend burger. Zijn dit dan toestanden die mogen en kunnen blijven voortbestaan? Moet de Burgemeester als hoofd der politie hier niet streng handelend optreden? En de politie kan daar alles dwingen wanneer die streng toezicht houdt op het sluitingsuur van het kroegje op de Baan en 2e Straatje. Wanneer die toezag dat na het sluitingsuur geen jenever meer werd verkocht. En wanneer die de nachtelijke zangerstroepjes, na bezette tijd het zwijgen oplegde, dan was alles verholpen. Dan zouden die vlegels uit andere buurten zoals Molensteeg, Hil, Gijzenburg, Kruisstraat en Straatjes geen trek meer hebben om op de Baan heer en meester te gaan spelen.
Moge dit schrijven er toe bijdragen dat aan de billijke verlangens van de bewoners van de Baan wordt voldaan in 't belang hunner rust en veiligheid. Nergens is op het oogenblik strenger toezicht noodig als op de Baan en omgeving. En nooit ziet men er politie! Met schrik en angst denken de menschen op de Baan aan de kermisdagen die aanstaande zijn. Tot een, twee uur wordt daar in de herberg gedanst om vervolgens de buren last te gaan aandoen. Hopen en vertrouwen wij met alle wel denkende gemeentenaren dat in het vervolg, Zondags en 's Maandagsavonds onze politiemensen aanwezig zijn, en door hun beslist optreden een einde maken aan den onhoudbaren ergelijke toestand welke op die dagen, zondag en maandag, thans op de Baan en omgeving heerscht. Een ingezetene der gemeente.
Ondanks dit verzoek vanuit de burgerij aan de gezagsdragers, bleven de vecht- en dronkemanspartijen openlijk doorgaan. Dat duurde zeker tot op de helft van deze eeuw. En de oudere lezers onder ons weten zich beslist het verschijnsel "dronkelappen in een droge sloot" te herinneren.