Jan de Rooij (1923-1945)

Voluit ''Jan Hendrik de Rooij".

 

Jan de Rooij was een verzetsstrijder uit Sprang, die eind 1944 door de Duitsers werd opgepakt en in Amsterdam werd gefusilleerd.

Hij werd 20 augustus 1923 in Sprang geboren. Het grootste gedeelte van zijn leven woonde hij op het Oosteinde, hemelsbreed ongeveer 100 meter verwijderd van de plaats waar nu het verzetsmonument staat dat zijn naam draagt. Hij was de zoon van Christiaan Lambert de Rooij (1884-1964) en Elisabeth de Rooij-Timmermans (1887-1940). Vader de Rooij was werkzaam bij de Gemeente Sprang-Capelle.

Jan was één van zes kinderen, waarvan hij de jongste was. Echter kwamen de twee eerstvolgende oudere broers van Jan, Jan (1918-1921) en Hendrik (1920-1921) op 3- en 1-jarige leeftijd te overlijden. Naar zijn jong overleden broers is Jan dan ook vernoemd.

Het leven

Het gezin telde in zijn jeugd dus 4 kinderen. Jan groeide op tot een rustige jongen en bezocht de Christelijke Lagere School in Sprang, aan vrienden ontbrak het hem niet. Mijnheer A. Dees, een Zeeuw van geboorte was op deze school hoofdonderwijzer en gaf uitstekend les. Vaderlandse geschiedenis nam een voorname plaats in en bovendien was hij zeer oranje gezind. Ademloos luisterden wij als kinderen naar zijn boeiende lessen.

Koninginnedag was een echt feest. Vaderlandse liederen werden weken van tevoren ingestudeerd. Kinderspelen ontbraken op die dag natuurlijk ook niet. Ze leerden ook declameren. Wie van Mijnheer Dees les kreeg leerde onder andere het gedicht 'Het Geuzenvendel op de thuis mars'. De inhoud van zo'n gedicht liet niets aan de verbeelding over. In deze sfeer van vaderlandsliefde groeiden de leerlingen van de Chr. School in Sprang, waaronder Jan de Rooij, op. 

Na het doorlopen van de lagere school kwam Jan in dienst bij houthandel Oerlemans als postjongen. Enige jaren later werd dit baantje verwisseld voor werk op een schoenfabriek in Kaatsheuvel. Met een oudere werknemer ging hij dagelijks te voet vanuit Sprang naar Kaatsheuvel. 

Verzetsgroep André

Jan sloot zich aan bij "Groep André", een lokale verzetsorganisatie. Om ervoor te zorgen dat de geallieerden op de hoogte waren van wat er zich achter het front afspeelde, werden twee spionnen met zender naar het land van Heusden en Altena gestuurd. Een van hen was De Rooij. Eind 1944 was Nederland voor de helft bevrijd. De geallieerden lagen ten zuiden van de Merwede en de Maas. Het Land van Heusden en Altena was bezet gebied, Sprang-Capelle aan de overkant was reeds bevrijd. Zij hadden direct radiocontact met de zender op de zolder van het oude raadhuis van Capelle.

De Rooij verbleef in deze periode bij een bekende in Dussen en deed zich voor als boerenknecht. Op de zolder van de schuur van de boerderij werd de zender verborgen. Daarmee seinde hij gegevens van het Duitse front en de troepen door naar Capelle. Zo werd bevestigd dat er een grote troepenmacht werd samengesteld in het Land van Heusden en kon hij de precieze locaties van de geschutstellingen doorgeven. Dit ging om 16.000 manschappen, daar aanwezig om een doorsteek te maken, een tweede front om de haven van Antwerpen weer in te nemen. Deze troepenmacht werd systematisch gebombardeerd.

De Duitsers gingen op onderzoek uit en vonden uiteindelijk de zender op zolder. Het boerengezin en een toevallige bezoeker werden tegen de muur gezet, de Duitsers dreigden hen ter plekke te fusilleren. De Rooij gaf zich toen aan, reden voor de Duitsers om de gijzelaars vrij te laten.

Hij werd gevangengezet en naar Amsterdam gebracht. Daar bleef hij zwijgen onder verscheidene verhoren.

Amsterdam 1945

De voormalige Spieghelschool aan de Marnixstraat (thans het DeLaMar Theater) was in de winter van 1944-1945 ingericht als aanmeldingsbureau voor de beruchte 'Arbeitseinsatz'. Alle Nederlandse mannen tussen de 16 en 40 jaar moesten zich hier verplicht registreren, om vervolgens in Duitsland de lege arbeidsplaatsen op te vullen die waren ontstaan door de inzet van Duitsers aan het front. In het aanmeldingsbureau werkten alleen NSB'ers, aangezien de andere ambtenaren van het Gemeentelijke Arbeidsbureau dit werk hadden geweigerd.

Op 5 januari 1945 werden vijf NSB'ers in hun huis doodgeschoten door verzetsmensen, drie anderen raakten zwaar gewond. In een poging de werkzaamheden van de bezetter te vertragen werd die avond de Spieghelschool door zeven leden van de verzetsgroep KP (Knokploegen) in brand gestoken. Als vergelding heeft de bezetter een dag later 26 Nederlanders gefusilleerd (tegen een muur doodgeschoten), waaronder de vijf verzetsmensen die bij de aanslag op de Arbeitseinsatz betrokken waren. Onder deze vijf verzetsmensen die werden gekozen was ook De Rooij.

Hij is op 6 januari 1945 gefusilleerd op de Marnixstraat te Amsterdam. Het monument aan de Marnixstraat te Amsterdam is opgericht ter nagedachtenis aan de vijf verzetsmensen die hier op 6 januari 1945 door de bezetter zijn gefusilleerd.

Afbeelding hierboven: Op 7 juli 1945 is zijn stoffelijk overschot onder overweldigende belangstelling met militaire eer herbegraven vanuit de Ned. Hervormde Kerk van Sprang.

Video's over Jan de Rooij

Bronnen:

  • Wikipedia-bijdragers. (2024, 11 december). Jan de Rooy (verzetsstrijder). Wikipedia. https://nl.wikipedia.org/wiki/Jan_de_Rooy_(verzetsstrijder)

  • heemkundesprangcapelle.nl. (z.d.). Wie was Jan de Rooij ? https://www.heemkundesprangcapelle.nl/bruggeske?view=article&id=108:wie-was-jan-de-rooij&catid=22:bruggeske-juni-2003